miércoles, 24 de mayo de 2017

A Batalla de Uesca

O 24 de mayo de 1837, durant a primer guerra carlista, fuen redotatas as tropas liberals d’o general Iribarren en a ciudat de Uesca e bi entró o eixercito d’o legitimo rei Carlos V.
Don Carlos Maria Isidro de Borbon, junto con o infant don Sebastián Gabriel, heva organizato dende Navarra una expedicion ta entrar en Madrid. Ixe mes de mayo de 1837 penetró a Expedicion Reyal fiço a suya en l’Alto Aragon e se presentó devant d’as puertas de Uesca o dia 24 de maitino.
Lo Concello en corporacion recibió a o monarca, que entró baixo pálio en a seu oscense, acompanyato d’o cabildo catedralício e se cantó un solemne Te Deum. As tropas carlistas se fuen aloixando en a ciudat, mientres a division navarra, mandata per lo general Sanz, permaneixeva a presta en o vecino pueyo de Sant Jorge.
Arredol d’as tres d’a tarde plegó Iribarren, procedent d’Almudévar, e aprestó as suyas tropas en orden de combate, en a plana d’Alcoraz; mandava l’ala dreita lo brigadier Conrad, con soldatos e mercenários franceses e espanyols; en o centro se i ficó lo brigadier Van Halen e o mesmo Iribarren se situgó en l’ala ezquierda. As fuerças carlistas que yeran en o pueyo de Sant Jorge se desplegon en guerrilla, e per més d’una hora os guidas de Navarra resistion a la infanteriía cristina, igual como a o fuego contino de catorce pieças d’artilleria. Dimpuesas, fuen sumando-se-ie as tropas acantonatas en Uesca. A redota liberal fue absoluta. Dixando lo campo a os carlistas, os cristinos fuyon a la bimbola enta part d’Almudévar, an que morió lo general Iribarren a causa d’as feritas recibitas en a batalla.
As perdas cristinas fuen numbrosas: més de 1.000 baixas, entre muertos e feritos e a Legion Extrangera francesa quedó quasi estricallata. En as filas carlistas bi havió 400 baixas.
O infant don Sebastan Gabriel, en o suyo quartel general d’o pueyo de Sant Jorge, dató lo parte d’a batalla lo mesmo dia 24, e fayió una alocucion a os voluntários carlistas. O pueblo de Uesca celebró solemnes festellos en honor de Carlos V, qui visitó personalment a os feritos. O dia 27 de maitino a Expedicion Reyal saliva enta Balbastro.
En memória d’os caitos en a batalla se construyó un sencillo molimento, con una cruz, devant d’a que se rezava, toz os anyos, un responso quan a procesion con os cabildos catedrálicio e monecipal tornava d’a misa solemne d’o 23 de abril en l’armita de Sant Jorge.