miércoles, 10 de octubre de 2012

O Rosário de Cristal

Como estianyo o dia d’o Pilar ye viernes me vagará (D. m.) de baixar ta Zaragoça. Una d’as cosas que hi quiero fer ye tornar á vivir o Rosário de Cristal.
No se coneix a data exacta d’o emprencípio d’o reço d’o Santo Rosário en a Basilica d’a Nuestra Sinyora d’o Pilar. A primer referéncia apareix en o Libro d’Autas d’a Reyal Cofradia d’o Santiço Rosário, en l'anyo 1755, quan una muller, vicina de Zaragoça, emprencipió, junto á una chiqueta colla, a reçar o Rosário en a capiella d’a Virgen, salindo t’a carrera en os zaguers Mistérios. Naixeva asinas o Rosário de l’Aurora.
Per lo que fa á o Rosário de Cristal, l’origen d’esta polidiça tradicion lo trobamos en l’emprencípio de 1889 quan se funda a Cofradía del Santísimo Rosario de Nuestra Señora del Pilar. O suyo president, o sinyor José M. Pra y Duarte, tiene a ideya d’adreçar a procesion d’o reço d’o Rosário con una coleccion de farols que portiarian os fiels en puesto d’es tradicionals estrals, velas e estandartes que se fevan servir d’antes més. Es farols simbolizarian cada una d’as partis d’o rosário que os devotos ivan reçando: os Mistérios, os Pairnuestros, as Avemarias, as Glórias e a Letania.
Asinas, o primer Rosário de Cristal se celebró a nueit d’o 12 d’octubre de 1889 e estió, seguntes José Nasarre, tot un exitaz:
«presenció Zaragoza y los muchos forasteros que concurren a las renombradas fiestas del Pilar, la grandiosa procesión del Rosario, bajo la nueva forma dispuesta. El efecto producido excedió a toda ponderación» 
(El Rosario de Nuestra Señora del Pilar. Explicación de su orígen, desarrollo y actual órden de la grandiosa Procesión del Rosario del 13 de Octubre de cada año. Zaragoza, 1898)
Dende altalle se son itos fendos bels cámbios e milloras, devito á las donacions, que enamplaran a comitiva con nuevas pieças —farols e carroças— u s'han feito restauracions d’as pieças originals. Solo que durant os anyos d’a Guerra Civil, per miedo a que podesen crepar-sen as pieças, se dixó de celebrar a procesion.
A comitiva simula un rosário, an que as cuentas son estatas sustituyitas per farols de cristal. En bi ha quince molimentals levatos en carroças, que son diferents ta cada un d’es Mistérios, ademés de farols de man: 15 ta os Pairnuestros, 150 t’as Avemarias, 15 t’as Glórias, 4 t’as salutacions e 63 t’a Letania. Toz els fuen disenyatos per l’arquitecto Ricardo Magdalena.
A procesion s’enampla con atros farols e esculturas, que encara que no fan parti, propiament, d’a oracion, son igualment importants en o Rosário de Cristal. En son eixemplo obras d’a polideça de «La gran Cruz del Rosario», «La Hispanidad», «El Alcázar de Toledo», «la Salve», «La Marina», «La Sagrada Familia», «Ángelus», «Santuarios Marianos» u «Ascensión de Nuestra Señora».
Tamien ye una pieça sinyera a carroça con o farol d’o templo d’o Pilar. Esta obra de buena grandária, ye feita con mils de pieças de cristal que reproducen a Basilica tanto per difuera como per dentro ya que se hi vei á traviés d’es cristals d’a frontera. Estió construyita per l’advogau Policarpo Valero y Bernabé. Apareixió per primer vegata en o Rosário general de 1872, dinantes mesmo que no existís o Rosário de Cristal. Tota una alfaya ta una comitiva acaramullata d’alfayas.
Qui no tienga a suerte de presenciar a impresionant muestra d’arte e —més que més devocion que o Rosário de Cristal hi ye, puede aconortar-se almirando-lo n’o museu. Prou que no ye o mesmo.