martes, 19 de octubre de 2010

A Virgen d'o Pilar

Bella aventaxa ha de tener no fer vacáncias de verano, per eixemplo que asinas puedo fer-las d'octubre e marchar ta Zaragoça pa os Pilars como quan yere jovenastro. A penar d'os capins e d'o botellaz institucional en he disfrutau arrienda d'a fiesta e m'he tornato a maravillar con a vitalidat, encara que les duelga, d'a religiosidat d'a nuestra gent. Perque l’advocacion d’a Virgen d’o Pilar, dende os suyos orígens, ye uno d’os alacez no so que d’a religiosidat aragonesa, sino mesmo d’a identidat d’a region; dic’o punto de que ye mil anyos anterior a o naiximiento d’o própio Aragon. Como ye de toz sabito, a Virgen Maria, dende Gerusalem, an que encara viviva antes d’a suya Asuncion, s’aparixió miraglosament, e en carne mortal, a l’Apóstol Santiago o Mayor ta acorporar-lo en a suya mision d’evangelizacion d’Hispánia. En ricuerdo d’ixe feito se devantó en aquel puesto una humil capiella en honor d’a Nuestra Sinyora, venerando-se-bi a suya imagen sobre un pilar u colunna.
A devocion no fiço que creixer con os sieglos, mesmo baixo lo domínio musulman, estendillando-se dellá d’a ciudat e o Reino ta plegar en toz os continents. Ye una devocion popular que naix d’as glarimas, as asperanças e a fe de tot un pueblo. Més que més dende o miraglo feito n’a persona de Miguel Pellicer, o coneixito como coixo de Calanda a devocion a Maria d’o Pilar, s’esparde rapedament per as tierras aragonesas e espanyolas. En Aragon no bi ha garra ilésia parroquial de bella importáncia, garra convento u monestério que no tienga una capiella u altar devotato a la Virgen d’o Pilar. En os zaguers anyos d’o sieglo XIX, yera rara a seu espanyola que no tenés un altar adedicato a la Virgen d’o Pilar. Ilésias, conventos, colégios, hespitals, vicos, e tota mena d’institucion, exprisan clarament dica qué punto ye present esta forma de devoción mariana en as Espanyas. Bien puede dicir-se que mesmo hue, quan as circunstáncias no son precisamnet guaire favorables a las manifestacions religiosas, a devocion a o Pilar en Espanya sigue creixendo e mantenindo as suyas peculiaridaz e fervor. No b’ha que fer-se una gambadeta per Zaragoça estos dias, como remato de fer yo, ta comprevar-lo con argüello e goyo.
O culto a la Virgen d’o Pilar difuera d’Espanya tamien alquirió una rapeda e ampla preséncia, se puede asegurar que en o sieglo XVII, yeran escasas as árias continentals an que no ibi hes una imagen d’a Virgen d’o Pilar. Arrienda son os misioners, mosens, religiosos, fundadors de congregacions, e tota mena de personages espanyols, que més que més n’o sieglo XVII, navesan o mundo hispanico, evangelizando, comerciando, estatuecendo colégios e universidaz, santuários e seus, dixando-bi una imagen de Santa Maria como presentalla, ricuerdo u testimónio. Como eixemplo d’esta universalidat, bels puestos an que se le da culto: -Africa: Annobón, Anvan (Guinea), Alkararquibis (Marruecos), Asafo (Ghana), Bala (Guinea), Banapa (Guinea), Bátete, Benguela (Angola), Biapa, Cla-ret, Cabo San Juan, Honrubia (Guinea), Jarache (Marruecos), Katanga (Kenya), Ngokua (Guinea), Rio Martin, Ruben Gheri (Rwanda), Santa Isabel, Tetuan, Villa Cisneros.
-Hispanoamerica: Argentina: Buenos Aires, Córdoba, Corrientes, Chacabuco, Lujan, Mendoza, Puebla del Pilar, Pilar (Buenos Aires), Rancyo, Río Cuarto (Córdoba), Rosario, San José de la Esquina, San Juan de Cuyo, San Miguel de Paraná, Santiago del Estero, San Fe, Tucumán. Bolivia: Cobija, La Paz, Sucre. Chile: Bis Bis, Concepción, Curizo, Linares, Osorno, Puerto Domínguez, San José de Mariquina, Santiago de Chile, Talca, Valparaíso. Colombia: Bogotá, Bucaramanga, Cartagena, Choco, Dos Caminos, Manizales, Medellín, Monteagudo, San Andrés, Zaragoza. Costa Rica: Alajuela, Zaragoza de los Perales. Cuba: La Habana, Santiago de Cuba, Vereda Nueva. Ecuador: Guapulo, Quito. El Salvador: San Vicente de Austria, San Vicente de Sorenga. Guatemala: Guatemala, Zaragoza. Méjico: Córdoba, Méjico, Montearagón, Monteagudo, Puebla de los Ángeles, Tacuba, Zaragoza, Xalapa (Veracruz). Panamá: Panamá. Paraguay: Villa del Pilar (Nembucu), Meló, Santa Pola de Asunción, Sarandi Grande. Perú: Arequipa, Cuzco, Huancabanba, Lima, Mocro del Pilar, Ocopa, Puerto Maldo-nado. Puerto Rico: Mayagues, Ponce, Río Piedras, San Juan, Yauco. Santo Domingo: Ciudad Trujillo, La Vega, Las Mercedes, Santo Domingo. Uruguay: Fray Bentos, Meló, Montevideu, Sanrandi Grande. Veneçuela: Araure, Acarigua, Barinas, Poblado de Cabimas, Caracas, Cubagua, Charallabe, Poblado del Pilar (Sucre), Barquisimeto, Los Robles, Machiques, Maracaibo, Margarita, Rio Claro. Brasil: Antonina (Curativa), Cápela del Pilar (Recife), Goyana, Itamaracá (Pernambuco), Jaquia de Praia (Alagoas), Jetiva (Victoria), Matriz de Gloria (Largo do Machado), Nova Lima (Bello Horizonte), Ouro Fino, Ouro Preto, Olinda, Pericuara (Sergipe), Pitanguy, Río de Janeiro, San José de Tocantis, San Juan d’o Rei (Minas), Sant Pablo, Sant Salvador, Taubaté.
-Norteamerica: Chicago, Nueva York, Santa Ana (Califórnia), Waco (Texas).
-Filipinas: Baguio, Baleno, Bulalacao, Cayagan (Isabela), Delemiro, Imis, Isabela, Jamaba, Libonga, Lipa, Mabulao (Mindoro), Mampona (Negras), Manila, Mila, Mina, Pilar (Sorsogbn), Pamplona, Prhan, San Fernando, Santa Teresa, Sibonga (Cebú), Sierrabullones (Bool), Sumigao (Mindanao), Tabularan, Tuguerao (Canayan), Villaviciosa, Vitali, Zamboanga.
-Índia: Ahmedabad, Anand, Bombay, Goa, Malabar, Nadiad, Puttemplay (Malabar), Vinalaya.
-Indochina: Bui-Chu, Nghia-Chinh.
-Japon: Hiroshima, Imabari (I. Shikoku), Sophia, Tokio.
-Tierra Santa: Gerusalem.
-Europa: Alemánia: Colónia, Fontilles. Aústria: Viena, Stams (Tirol). Belgica: Hay, Santiago de Namur. Fráncia: Aube, Béziers, Biran, Burdeus, Colombey, Chamberley, Chartres, Lourdes, Montpellier, París, Pau, Pompierre de Lorena, Tolosa, Vital, Le Havre. Holanda: Rotterdam. Inglaterra: Londres. Itália: Bolónia, Catánia, Floréncia, Genova, Mesina, Napols, Palermo, Parma, Reggio Calabria, Roma. Noruega: Oslo. Polónia: Czestochowa. Portugal: Braga, Bragança, Cortisada, Janhoso, Lisboa, Oporto, Toman. Suiça: Ginebra, Interlaken, Lucerna.
Si he de sinyalar tres autos que m'han conmovito, prou que he a charrar d'a ofrenda de flors, que ni a plevita pudo deslucir, con os chilenos residents en Aragon pidindo a la Virgen per os suyos germanos miners, e que a l'atro'l dia estion rescatatos; a ofrenda de fruitos que me parixió mesmo més beroya que a de flors; e, més que més, ixa alfaya que ye o Rosário de Cristal, an que as cuentas d'o rosário son farols de veire que iluminan a nueit d'a ciudat e os coraçons d'os mils de fiels que l'alcompanyan. Qui quiera almirar as pieças puede fer-lo en a Ilésia d'o Sagrato Coraçon de Gesús, en a plaça San Pedro Nolasco de martes a sabado de 10 a 14 e de 17 a 20 horas. Si ademés quiere experimentar o recogimiento e a fe de tot un pueblo que vaiga ta Zaragoça ta l'atro l'anyo.