Feliz Pasqua de Resurreccion

nondum enim sciebant scripturam quia oportet eum amortuis 

resurgere

En releyendo á Joseph Roth

Si qualcosa me fa més goi que leyer, ixo ye releyer. E, como tiengo un poquet rovinato l’aleman, estes días releigo á Joseph Roth. Prou que a suya persona no ye guaire almirable, pero prou que ye difícil no identificar-se con con buenacosa d’os suyos personages. Per eixemplo, con ixe Trotta —protagonista de Die Kapuzinergruft [A Cripta d’os Capuchinos]­— quan en l’emprencípio d’a novela nos partecipa:

Ich bin nicht ein Kind dieser Zeit, es fällt mir schwer, mich nicht geradezu ihren Feind zu nennen. Nicht, daß ich sie nicht verstünde, wie ich es so oft behaupte. Dies ist nur eine fromme Ausrede. Ich will einfach, aus Bequemlichkeit, nicht ausfällig oder gehässig arden, und also sage ich, daß ich das nicht verstehe, von dem ich sagen müßte, daß ich es hasse oder verachte. Ich bin feinhörig, aber ich spiele einen Schwerhörigen. Ich halte es für nobler, ein Gebrechen vorzutäuschen als zuzugeben, daß ich vulgäre Geräusche vernommen habe.

“No soi un fillo d’o mio tiempo, ye verdat, mesmo dirí que me se fa difícil no declarar-me o suyo enemigo, e no ye que no lo entienda, como he dito á sovent, ixo no ye que una desincusa piadosa. Per pura comenéncia no quiero tornar-me hostil u agresivo, e per ixo digo que no lo entiendo, quan havrí á dicir que l’ódio u lo disprécio. Prou bien hi siento, pero jugo a fer-me l’ixordo, perque me creigo que ye més noble simular una discapacidat que almitir que he feito orellas á voces vulgars.”

U bels capítols dimpuesas, en o 7, quan reconeix:

Damals haßte ich die Kirche geradezu. Ich weiß heute, da ich gläubig bin, zwar nicht mehr, warum ich sie haßte. Es war »Mode« sozusagen.

Ich hätte mich geschämt, wenn ich meinen Freunden hätte sagen müssen, daß ich zur Kirche gegangen sei. Es war keine wirkliche Feindseligkeit gegen die Religion in ihnen, sondern eine Art Hochmut, die Tradition anzuerkennen, in der sie aufgewachsen waren. Zwar wollten sie das Wesentliche ihrer Tradition nicht aufgeben; aber sie – und ich gehörte zu ihnen –, wir rebellierten gegen die Formen der Tradition, denn wir wußten nicht, daß wahre Form mit dem Wesen identisch sei und daß es kindisch war, eines von dem andern zu trennen.

“Altalle odiave a Ilésia, e agora que soi creyent, me foi cargo de perqué la odiave; yera a moda, per asinas dicir-lo, m’havrí feito vergüenya dicir-les á es mios amigos que yere ito t’a ilésia. No yeran els pas verdaders enemigos d’a religion, sino que una mena d’argüello no les dixava reconeixer a Tradicion an que yeran estatos educatos. En realidat no querevan desfer-sen d’a eséncia d’a Tradicion, e o mesmo me pasava a yo; nos rebelávanos cuentr’as formas d’a Tradicion perque no sabévanos que a forma verdadera ye o mesmo que a eséncia, e que yera infantil sayar de deseparar launa de laotra.”

Una reflexion que havrinos á fer muitos católicos: per qué nos n’aleixamos d’a Ilésia, per qué nos fa vergüenya amonstrar a nuestra fe e, per ixo mesmo, per qué no paramos cuenta de que a forma d’a Tradicion ye identica á la suya eséncia.

Concentracions per a vida

Ricorda-tos que o 25 de março, Luns Santo e Solemnidat de l’Anunciacion d’o Sinyor, a Coordinadora Española por la Vida —organizacion que arrocla á 63 entidaz que luitan cuentra o  genocídio albortista— ha convocato, de nuevas, diferents concentracions pro-vida en muitas ciudaz e lugars d’as Espanyas. En Aragon, a cita ye en a plaça d’Espanya de Zaragoça, d’as 20 á las 21:00 horas.

O 25 de março ye, ademés, o Dia Internacional d’a Vida e, doncas, una ocasion sobrebuena ta fer vistera l’asesinadera hipocresia d’o Partito Popular que no ha quiesto —ni agora ni nunca—empentar una política que garancie o dreito á la vida de tot ser humano, sino que siempre ye estato igual d’albortista como as atras fuerças que emporqueyan o parlamento espanyol.

Sisquiera toz os catolicos espanyols prengan concéncia d’a nesecidat de refirmar un partito confesional que esfienda a dotrina moral e social d’a Ilésia. Sisquiera toz os bispes espanyols tamien se hi faigan.

Més informacion sobre as concentracions, que se fan o dia 25 de cada mes, en este vinclo.

Una dovinalla norn e un atra aragonesa

Hue m’agana d’escrivir sobre qualque qüestion lingüistica, que fa muito que no me hi foi e este ye un quaderno de bitacora naixito, entre atras cosas, ta tafalar bel poquet sobre as luengas e os parlages.

O norn ye una parla escandinava, acotolata dende o sieglo XIX —o suyo zaguer charrador coneixito estió Walter Sutherland, que morió enta part de l’anyo 1850—, que se charrava en Escócia en as islas d’o norte, Orkney e Shetland. Diz que tamien en Caithness —en o cavo norte d’a Escócia continental— se hi parló bel dialecto norn, pero no ne b’ha guaires racadas e, en tot caso, a luenga hi disapereixió ya en o sieglo XV.

O norn yera una variedat de l’antiguo noruego —prou parellana á o feroés que encara se charra n’as islas Feroe— e fue levato t’a Escócia per es colonizadors vikingos en o sieglo IX. Quan en 1468 (Orkney) e 1469 (Shetland) pason d’a corona noruega t’a escocesa, emprencipió á retacular devant d’o escocés —a luenga germanica, no pas o gaelico— dica dixar de charrar-se, mesmo en as isolatas islas de Foula e Unst, á la fin d’o sieglo XIX.

Justament n’a isla d’Unst o lingüista feroés Jakob Jakobsen replecó una dovinalla norn en a decada de 1890. A mesma dovinalla ye tamien coneixita en as islas Feroe e en Islándia.

A version norn que Jakob Jakobsen en transcrivió ye a siguient:

            Fira honga, fira gonga,

            Fira staad upo "skø"

            Twa veestra vaig a bee

            And een comes atta driljandi.

Que ye prou parellana á la versión feroesa:

            Fýra hanga, fýra ganga,

            Fýra standa uppí ský

            Tvey vísa veg á bø

            Og ein darlar aftast.

E mesmo á la islandesa

            Fjórir hanga, fjórir ganga,

            Fjórir veg vísa,

            Tveir fyrir hundum verja

            Einn eftir drallar,

            sá er oftast saurugur.

A traduccion d’a dovinalla ye: Quatre penjan, quatre marchan,/ Quatre se levantan ent’o cielo,/ Dos amonstran o camin ent’o campo/ E una viene rechumbelando deçaga.

A respuesta, prou que sí, ye a vaca. As quatre que penjan ye o braguero, as quatre que marchan son as patas, as quatre que se levantan ent’o cielo son as dos orellas e os dos cuernos, os uellos son os dos que amonstran o camin ent’o campo e a coda ye a que viene rechumbelando deçaga.

No me digaz que no tos ricuerda arrienda á la dovinalla sobrarbesa que dice:

            Quatre terrosas,

            quatre venosas,

            dos giracans

            e un giramoscas

e que tamien, prou que sí, fa mencion d’a vaca. As quatre terrosas son as patas, as quatre venosas as tetas, os dos giracans os cuernos e o giramoscas ye a coda.

No me digaz que no ye curioso que os vaquers d’as islas escandinavas e d’os Perineus aragoneses faigan servir metaforas tan pareixitas ta descrivir o suyo bestiar.

No me digaz que no ye una pena que b’haiga gent que s’encerrine en fer-nos creyer que as luengas fan buegas quan as luengas —totas as luengas, grans u chiquetas, vivas u muertas— sirven e han servito ta comunicar e unir os pueblos.

No me digaz que no ye una disgrácia —que no ye una vergüenya— que dixemos morir tot ixe heréncio sin tartir sisquiera.

PS. Si querez saber qualcosa més sobre a luenga norn, punchaz n’o vinclo.

Nueva convocatória d'o Rosário per Espanya

Ricorda-tos que o venient martes 12 de março (D. m.) tornará á fer-se o Rosário per Espanya en 17 ciudaz e lugars d'as Espanyas (buen sinyal, o mes pasato en fuen 13).

En Aragon, a convocatória ye, de nuevas, en a plaça d'o Pilar de Zaragoça, á o canto d'a Virgen, á las ueito d'a tardi.

Podez consultar totas as convocatórias e informa-tos-ne en a pagina d'a organizacion: Rosario por España.

Parabiens per a iniciativa e á siguir creixendo.

Quan a memória no ye que ódio

A parola história viene d’o grieco ἱστορία e significa “coneiximiento alquirito per a investigacion”. A história ye informacion, a história ye una céncia; e —encara que, como totas as céncias, como totas as informacions manipoliable hi seiga— preva de trovar esquemas regulars que deteminen ogetivament as causas e as conseqüéncias d’os feitos pasatos.

A memória, manimenos, ye —siempre, en toz os sentitos— parcial perque no naix d’un feito sino d’un deseyo. A memória no busca a verdat, a memória busca a justificacion e puede mesmo fer bandera d’a mentira si o que saya d’explanicar ye l’ódio. Á la fin —e en seguntes qué mans— a memória no ye que una retolica bofa e falsa que sirve á o deshonor e l’autocomplacéncia d’os covardes.

Tornaremos á veyer-lo manyana en Zaragoça. Ramatas de gentotas capinas —sin atro ideyal que a borina— s’ençorraran como tocinos en ricuerdo d’una fiesta naixita de l’ódio e a mentira. Manyana en Zaragoça, un pueblo sin pasato —un pueblo sin present ni futuro, un pueblo sin dignidat— s’esvolustrará de buen implaz en a suya vasuera mientres que ­—en a suya ignoráncia satisfeito­— querrá siguir creyendo que celebran o trunfo d’a libertat. Embrutecitos animals, esqueferatos sin ni sisquiera o conuerto d’un subsídio vomecaran sobre l’heroïsmo d’o verdadero pueblo, ixe que supo levantar-se e luitar e morir —con a valentia que solo os esfensors d’una causa justa saben fer servir— per a suya raçon de vivir. Como hombres. Como espanyols. Como carlistas.