Una Académia agora?

O Boletin d'Aragon d'o pasato dia 18 publicava o decreto an que s'aprevavan os estatutos de l'Académia d'a Luenga Aragonesa.

De nuevas —e á diferiéncia d'o refús que l'aprevacion d'os estatutos d'a clamata Académia Aragonesa d'o Catalan ha prevocato en buena cosa d'os lugars de l'Aragon oriental, an que de nuevas 11 lugars (e pareix que en b'havrá més), ya núncian recursos d'inconstitucionalidat cuentra una catalanizacion d'a suya luenga— a notícia no ha tenito mica repercusion en as zonas an que, per cada dia pior, pervive encara a luenga nuestra.

Si nos femos cargo d'o radito consenso con que s'aprevó a Lei de Luengas e a proximidat d'as esleccions d'o 22 de mayo, no pareix o momento més encertato ta que l'Académia d'una luenga morediça faiga garras.

A trista realidat ye que qualsiquier proceso de normalizacion lingüistica ha á contar con un refirme politico, e economico, que l'aragonés no tiene pas.

Perque a trista realidat ye que l'aragonés ni sisquiera no conta con o refirme social neseçário ta que una luenga minorizata tienga bel futuro.

E a culpa ye tota nuestra.

Un cavo d'anyo ta ricordar

Agora, en l’abril de l’anyo 2011 no podemos, ni devemos, oblidar ixe atro abril, l’abril de 1931. Difícil hi ye dixar de veyer as grandiças semellanças que b’ha entre a proclamacion d’a segunda republica e l’actual sistema que padeixemos. D’entre totas ixas semellanças, descuella vistera, agora como altalle, una: l’ódio criminal a o cristianismo.

Faigamos una mica d’alcordança: a zarrata d’a Basilica d’a Val d’os Caitos, o disprécio a o Santo Pair en a suya visita t’as Espanyas, a profanacion d’ilésias e capiellas, a cremata de templos, o clamamiento a procesions blasfemas, os articlos que escalivan l’ódio religioso (u qué atra cosa fan testos como este?) entre atros feitos condenables de tot.

Agora, en l’abril de l’anyo 2011 no podemos, ni devemos, oblidar que a republica naixió d’a ilegitimidat, d’a manipolacion d’os resultatos d’unas esleccions, monecipals, que no ganon pas os partidários d’ixe regimen. Seguntes l’Anuário Estatistico de 1931, d’os 81.099 concellers trigatos, 26.257 en yeran monarquicos e 24.731 republicanos, incluyindo-bi 4.813 juratos socialistas e 15 comunistas. A ixas cifras b’ha que adibir as correspondients a os concellers trigatos o 5 d’abril per aplicacion de l’articlo 29, ye decir per candidatura unica; ixos datos ya los heva ofreixitos o ministério d'a Gobernacion antes d’o 12 d’abril sin que dengun no los discutás. As cifras yeran claras: 14.018 concellers monarquicos e solo que 1.832 republicanos. Ademés, historiadors d'o prestígio de don Ricardo de la Cierva creyen prevato que l’Anuário yera manipoliato e que a victória monarquica estió mesmo mayor. Pero, encara que s'accepten as cifras oficials republicanas, a qüestion ye incontestable: 40.275 concellers monarquicos e 26.563 republicano-socialistas.
Agora, en l’abril de l’anyo 2011 no podemos, ni devemos, oblidar que a ilegitimidat d’a republica continó durant tota la suya enatiça existéncia, fendo d’o crimen e o delicto una ferramienta ta imposar-se, e mesmo fer disapareixer, a buena cosa d’a poblacion, que no la quereva pas. Asinas ya en mayo de 1931, entre os dias 10 e 15 concretament, se cremon tota mena d’edifícios religiosos (ilésias, colégios, palácios bispals, etc.) deban d’a pasividat, quasi complicidat, d’as autoridaz republicanas. En ixas jornatas, en ciudaz como Madrid, Malaga, Sevilla, Cádiz, Cordoba, Múrcia u Valéncia se cremon un centenar d’edifícios.

O episódio fiço ricordar os sucesos d’a Semana Tragica de 1909.

Ixe anticlericalismo salvage veniva empentato per a mesma constitucion republicana que, entre atras bestieças, proclamava: “Quedan disueltas aquellas Órdenes religiosas que estatutariamente impongan, además de los tres votos canónicos, otro especial de obediencia a autoridad distinta de la legítima del Estado. Sus bienes serán nacionalizados y afectados a fines benéficos y docentes.” (articlo 26); e, n’o suyo articlo 27, continava: “Todas las confesiones podrán ejercer sus cultos privadamente. Las manifestaciones públicas del culto habrán de ser, en cada caso, autorizadas por el Gobierno.” (Nos sona, no verdat?).

Con ixos bimbres no nos almira que en 1934, en a sanguinosa revolucion que empenton as fuerças d’a zurda, verdadera declaracion de guerra civil, como reaccion a la suya redota electoral, s’asesinás a 34 religiosos e s’enrestisen 58 ilésias, o palácio bispal e a Cambra Santa d’a Seu d’Oviedo.

Agora, en l’abril de l’anyo 2011 no podemos, ni devemos, oblidar que si callamos devant d’os altroxes, si nos quedamos cútios devant d’as enrestitas, o mal campará salvage per as Espanyas. Ya en tenemos d’experéncia.

No se'n enteran

Ni sisquiera son egoïstas, no son que ignorants. Los fan servir como monyacos. Desigen afogar un lugar, Erés, e privar a vida de tota una comarca, A Galliguera, e no paran cuenta que l'augua d'ixe pantano, que tanto dicen nesecitar, no'n será ta els, que será, entre atros usos, t'a transcolata d'o Ebro.
Ni sisquiera son egoïstas, no son que ignorants. No satisfeitos con vivir d'as subvencions, ye decir d'os nuestros diners, desigen agora progectos economicament e ecologica insustenibles como si n'o b'hes alternativas muito més baratas, e mica perjudicials t'a gent d'a Montanya, que guarancian mesmo millor os riegos suyos. A qui le interese, o suyo pantano tiene un presupuesto total que blinca d'os 120 millons d'euros (20.000 millons de pecetas)
Ni sisquiera son egoïstas, no son que ignorants. Pero quántos diners nos costa ixa ignoráncia! No contentos con as subvencions que toz os anyos les atogan os diferents guviernos -con os nuestros diners, cal ricordar-lo una atra vegata-, Riegos del Alto Aragón demanda d'espeso inversions de mils de millons (Biscarrués no ye a unica obra que revindican estos sinyors) ta embalsar més augua que afoga lugars e paisages e história quan os suyos sistemas de riegos, os piors d'as Espanyas, malfurrian l'augua arrienda.
Ni sisquiera son egoïstas, no son que ignorants. E cómo doleva veyer-los manifestar-sen este cabo de semana a Zaragoça, esberlecando sin conoiximiento. Bien se vale que o domingo, a Madrid, cientos de mils d'espanyols salion t'a carrera a manifestar-sen per una buena causa. Qué diferiéncia.

Dia d'a Victória

En el día de hoy, cautivo y desarmado el Ejército Rojo, han alcanzado las tropas nacionales sus últimos objetivos militares. La guerra ha terminado.

El Generalísimo Franco

Burgos 1º abril 1939

Hue. quan os criminals sobreixitos d’ódio e resentimiento quieren fer-nos creyer que as suyas mentiras son memória, que as suyas mentiras son história, ye menister ricordar que fa 82 anyos o heroïsmo d’o pueblo espanyol aconsiguió meter fin a la sanguinosa baruca en que a r.i.p.ublica heva capuçato a la nuestra Pátria.

Ye verdat que, a la fin, o franquismo no dixó d’estar una oportunidat malmesa; pero hue, més que nunca, ye hora de ricordar a os nuestros heroes, a os valients que con o suyo sacrifício podion, per primer vegata, redotar o marxismo.

Hue, agora como altalle, agora como siempre, ye hora de chilar de nuevas Viva Cristo Rei e aprestar-nos a la luita, a la Cruçata. Sin ódio, con dignidat.